Ngày xưa, mà cũng không hẳn là xưa lắm, khi mà lúa mùa còn phổ biến chứ chưa làm lúa cao sản như bây giờ. Lúa trổ cao ngang ngực, thợ gặt lúa chỉ đứng hơi khom người một chút là cắt được, chứ không phải khom gập người hay phải ngồi cắt lúa như những năm sau này. Ruộng gặt rồi mà gốc rạ còn cao quá gối, đi vướng cẳng chân. Những đống rơm cao vương đầy mặt ruộng, sợ không kịp ải vào vụ tới nên phải đốt đi. Những vồng rơm, ụ khói vương khắp mặt đồng. Nhìn xa trông như những lớp mây bồng bềnh, la đà che phủ những rặng tre , thấp thoáng xóm làng.
Những chiếc xe trâu đâu đó như lại chui ra từ những đám mây, từ bồng bềnh khói tỏa. Tiếng lanh canh, lách cách của xe trâu như tiếng vọng mở đường - nghe tiếng khua lạch cạch mới thấy ngúc ngoắc đôi cặp sừng và vòng bánh xe niềng sắt, căm gỗ cao quá đầu người. Những bao lúa chỉ xanh may miệng căng tròn xếp cao chất ngất, ngập cả thùng xe, không còn thấy cả người đánh xe. Mỗi bao lúa ước chừng non một tạ, cả xe trâu hơn cả tấn lúa ấy vậy mà cứ thong thả, đủng đỉnh như đi chơi. Những chú trâu kéo xe nhởn nhơ vừa đi vừa nhai lại, đôi lúc lại còn vờn nhau gõ sừng lộp cộp vào ách xe làm “bác tài” phải vung roi lên dọa mới chịu yên. Lái xe trâu kể ra cũng ngộ, roi mây thiệt dài nhưng chẳng mấy khi phải đánh trâu, người điều khiển chỉ huơ roi để nghe tiếng gió rít vun vút là trâu ta thoan thắt đi… Chiều về, phía sau xe bao giờ cũng là toán thợ gặt với nón lá, liềm hái và gùi hoặc giỏ đựng cơm nước bới theo cho cả ngày ngoài đồng.
Mùa gặt bao giờ cũng là mùa vui rộn rã, trước kia cứ theo lúa mùa, gặt xong là ăn Tết nên kéo theo cái háo hức vào mùa là vậy.
Lâu lắm rồi tôi không có dịp ra ruộng vào mùa gặt, giờ trở lại thấy rưng rưng một nỗi hoài cảm. Tiếng máy tuốt lúa xành xạch thay cho tiếng đập bồ thình thịch, những thân rạ bắn ra thành từng vồng vui mắt nhưng sao thấy vắng tiếng người. Xe máy cày kéo rơmooc đã thay xe trâu băng băng rẽ lối, không như cộ trâu thong thả ngày nào. Cơ giới hóa nông nghiệp giúp giải phóng sức lao động con người và cũng vì thế nhịp sống hối hả tất bật cũng đi vào từng nếp nhà, từng ngõ xóm.
Mùa gặt lại về, mùa giáp Tết lại đến nhưng cái cảm giác nôn nao của mùa gặt trước đã phai đi ít nhiều. Hôm nay đi trên những con đường mới phẳng phiu lại thèm nghe tiếng lạch cạch, lanh canh của những chuyến xe trâu thuở nào. Đôi khi nghĩ cũng thật lạ, mừng cho quê hương đổi mới nhưng lại cứ hoài niệm về ngày xưa…